راهنمای رصد آسمان شب، مارس 1400 – زومیت

شاید برای شما غیرممکن باشد که از میان آلودگی نوری شهرها به آسمان شب نگاه کنید. اما باید به یاد داشته باشیم که هنوز هم پدیده هایی وجود دارند که می توانید از آنها لذت ببرید و برای دقایقی از استرس زندگی روزمره دور شوید.

برای دیدن بسیاری از این رویدادها نیازی به ابزارهای گران قیمت ندارید و کافی است حداقل 15 دقیقه قبل از شروع رصد به حیاط خلوت یا هر فضای باز دیگری بروید تا چشمان خود را به شرایط تاریک عادت دهید. حتی اگر با صورت های فلکی و جهت گیری های آسمان شب آشنا نیستید، نگران نباشید. زیرا اپلیکیشن های نقشه آسمان برای گوشی های هوشمند، با استفاده از حسگرهای این دستگاه ها، پس از تایپ نام هدف، شما را به سمت آن راهنمایی می کنند. بسیاری از این برنامه‌ها مجهز به دید در شب هستند تا با قرمز کردن همه چراغ‌های صفحه، چشمان شما را با تاریکی سازگار نگه دارند.

آسمان شب در مارس 1400

همزمان با افزایش سریع روزها و نزدیک شدن به عید نوروز، آسمان اسفند در بهار سال آینده گوشه هایی از منظره شگفت انگیز سیارات منظومه شمسی را باز خواهد کرد. در زیر به بررسی مهم ترین رویدادهای رصدی این ماه می پردازیم.

دوشنبه 23 مارس: بالاترین ارتفاع زهره در افق صبح

در سحرگاه 23 مارس، سیاره زهره به بالاترین ارتفاع خود در افق صبح می رسد و در طلوع خورشید تقریباً 25 درجه از افق فاصله دارد. این بهترین زمان برای رصد سیاره در افق صبح است. شما می توانید زهره را در این روز از ساعت 4:30 صبح تا 30 دقیقه قبل از طلوع خورشید در افق شرقی ببینید. پیدا کردن زهره کار سختی نیست. بعد از ماه، درخشان ترین چیزی که در آسمان می بینید سیاره زهره است.

چهارشنبه 2 مارس: مقایسه عطارد و زحل

در صبح روز دوم مارس، سیارات عطارد و زحل به کمتر از یک درجه از یکدیگر می رسند و در یک میدان دید تلسکوپی با هم دیده می شوند. اما نزدیکی آنها به خورشید مشاهده آنها را بسیار دشوار می کند. 30 دقیقه قبل از طلوع خورشید، ارتفاع آن در افق تنها 4 درجه است، که عملاً دیدن این مقایسه از یک رصدخانه افق کاملاً باز غیرممکن است. حتی در رصدخانه مناسب، درخشندگی گرگ ها مانعی جدی برای رصد آنها است. اگر می خواهید توانایی مشاهده خود را به چالش بکشید، می توانید از این فرصت استفاده کنید.

چهارشنبه 2 مارس: ماه نو

ماه نو در ساعت 21:06 روز چهارشنبه 2 مارس خواهد بود، اما در هیچ کجای این سیاره قابل مشاهده نیست.

در عصر روز پنجشنبه 12 اسفند ماه رصد هلال ماه از ایران همچنان دشوار است و در شرایط رصد ایده آل و در صورت وجود افقی بدون موانع زمینی، تا 40 دقیقه پس از غروب خورشید می توان هلال باریک ماه را جستجو کرد. .

روز جمعه 13 اسفند ماه به راحتی با چشم غیر مسلح در سراسر ایران قابل مشاهده است.

چهارشنبه 25 اسفند: مقایسه سیارات زهره و مریخ

در صبح روز 16 مارس، همسایگان زمین در منظومه شمسی جمع می شوند. مریخ در این روز حدود 4 درجه در آسمان سیاره درخشان زهره قرار دارد و در سمت راست و کمی پایین تر از آن دیده می شود.

برای مشاهده این مقایسه می توانید از دو ساعت تا 45 دقیقه قبل از طلوع آفتاب به افق جنوب شرقی نگاه کنید.

جمعه 18 مارس: ماه کامل

یکشنبه 20 مارس: اعتدال بهاری

اعتدال بهاری آغاز بهار در نیمکره شمالی است. نقطه اعتدال بهاری در آسمان محل تلاقی مسیر خورشید و استوای آسمان است که مبدأ سیستم مختصات استوایی نیز می باشد.

این نقطه در حدود 3000 سال پیش و در زمان تمدن بابل جدید و در زمان اختراع 12 برج در صورت فلکی خرس یا بره بوده است و به همین دلیل امروزه به آن “نقطه اول بارداری” نیز می گویند. اما اکنون به دلیل حرکت زمین به سمت جلو، خورشید در صورت فلکی حوت یا حوت در زمان اعتدال بهاری قرار دارد.

در این روز از سال طول شبانه روز در تمام سیاره زمین برابر با 12 ساعت است. همچنین خورشید در آن روز دقیقاً به سمت مشرق طلوع می کند و دقیقاً به سمت غرب به سمت افق پایین می رود.

صورت فلکی ماه پیشنهادی: دو رقمی

نقشه اتحادیه بین المللی نجوم و مجله آسمان و تلسکوپ صورت فلکی دو بعدی (ترجمه فارسی زومیت)

برای مشاهده نقشه اصلی با فرمت PDF روی تصویر کلیک کنید.

در ناوبری

صورت فلکی دوقطبی یک صورت فلکی زمستانی است و بهترین زمان برای دیدن آن ژانویه تا اواخر آوریل است. اما به جز دوره خرداد تا اواسط مرداد، در ساعات مختلف شب قابل مشاهده است.

این صورت فلکی را می توان از هر دو نیمکره به جز عرض های جغرافیایی زیر 70- درجه دید. دو ستاره درخشان در این صورت فلکی، کاستور و پولکس، یافتن آن را آسان می کنند.

بهترین راه برای یافتن آنها، کشیدن یک خط فرضی از ستاره شکارچی (صورت فلکی حوت) به ستاره منظومه (ستاره وسط کمربند شکارچی) و وسعت آن است. همچنین می توانید از صورت فلکی Ossa Major (اوسا ماژور) کمک بگیرید و یک خط فرضی از ستاره باشکوه را به ستاره عطارد متصل کنید و تا رسیدن به Castor و Pollex ادامه دهید.

اسطوره شناسی

جوزا یکی از قدیمی ترین صورت های فلکی در آسمان است. دو جسم دوازده صورت فلکی زودیاک هستند که خورشید از آنها می گذرد. به همین دلیل ستاره شناسان از دیرباز به ستاره شناسان علاقه مند بوده اند.

اولین شواهد استفاده از این تصویر برای مجموعه ای از ستارگان آسمانی به عصر برنز میانه و لوح های آجری بابلی با قدمت بیش از 3100 سال برمی گردد. در تمدن سومری و تمدن‌های تأثیرگذار آن، دو ستاره درخشان در صورت فلکی مدرن دوپویزر، صورت فلکی «دوقلوهای بزرگ» را تشکیل دادند (به خط میخی سومری بخوانید: از چپ به راست به معنی ستاره است.[های]-دوقلوها-شکاف-بزرگ-بزرگ).

ستاره سمت چپ «لوگال-هوا» و ستاره سمت راست «مش-لام-تا-ا-ه-ا» نام داشت. این دو خدایان پستی بودند که از دروازه‌ها و به‌ویژه دروازه‌های عالم اموات محافظت می‌کردند و در بدو ورود مرده‌ها را تکه تکه می‌کردند. البته این بدان معنا نبود که آنها نگرش منفی داشتند. شواهدی از دوره جدید آشوری به دست آمده است که مردم برای محافظت از شیاطین و دزدان، لوح های کوچکی از دو خدا را در ورودی خانه های خود دفن می کردند.

(سمت چپ) Logaleira و Mashlama Taaa در طرحی از بین النهرین باستان و (راست) نام آنها در کتیبه های میخی آشوری. ترجمه حروف کلمه به کلمه است و به معنای آن نیست. Logaleira (معمولاً Logalgera نوشته می شود) به معنای “پادشاه مقتدر” و Mashlama ta’a به معنای “آنچه از مشلما (نام معبد یا درخت بادام باستانی) برخاسته است”.

این صورت فلکی صدها سال بعد وارد فرهنگ یونان باستان شد و به شخصیت های دوقلوی افسانه ای کاستور و پولکس ​​نسبت داده شد. کاستور و پولکس ​​دوقلوهایی بودند که مادرشان لدا، ملکه اسپارتا بود. اما کاستور پسر تینداروس، پادشاه اسپارت بود، در حالی که پدر پولکس، زئوس، فرمانروای خدایان بود. به همین دلیل کاستور میرا ولی پولکس ​​جاودانه شد. این دو به ترتیب در سوارکاری و بوکس شهرت داشتند و در نبردها و شام های حماسی بسیاری شرکت داشتند.

مجسمه‌های بیور و پولکس ​​در ورودی پیازا دل کامپیدولیو، رم، ایتالیا

کاستور در نهایت در جنگ کشته شد. زئوس دو گزینه را در اختیار پولکس ​​قرار داد. یا تمام وقت خود را در المپوس (محل سکونت خدایان) صرف کند یا نیمی از جاودانگی خود را به برادرش منتقل کند. او راه دوم را انتخاب کرد و از آن زمان هر دو نیمی از سال را در المپوس و نیمی دیگر را در هادس (جهان اموات و مرگ) سپری کردند. در نهایت، آنها به دو ستاره درخشان در صورت فلکی جوزا تبدیل شدند.

ستاره ها

صورت فلکی دوقطبی دارای 85 ستاره است که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است. در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم.

سگ ابی

آلفا دوپیسر یا کاستور دومین ستاره درخشان صورت فلکی دوگانه پس از پولکس ​​و بیست و چهارمین ستاره درخشان در آسمان شب است. قدر ظاهری آن در آسمان 1.6+ است و آبی به نظر می رسد. اما Beaver در واقع یک سیستم 6 ستاره ای است که از 3 گروه دوتایی تشکیل شده است. این سامانه در فاصله 51 سال نوری از زمین قرار دارد.

پولکس

بتا دوپیسر یا پولکس ​​با قدر 1.14+، درخشان ترین ستاره صورت فلکی دوپیسر و هفدهمین ستاره درخشان در آسمان است. برخلاف کاستور، پولکس ​​تنها ستاره‌ای است که هیدروژنش تمام شده و به یک پرتقال غول پیکر تبدیل شده است. این ستاره در فاصله 34 سال نوری از زمین قرار دارد و نزدیک ترین ستاره غول پیکر به منظومه شمسی است. جرم آن ۲ برابر جرم خورشید و شعاع آن ۹ برابر شعاع خورشید است. وجود سیاره ای با جرم حداقل 2.3 برابر مشتری و دوره مداری 590 روزه به دور شبکه در سال 2006 تایید شد.

مرکز

دلتا دوپیسر یا وسات یک ستاره زرد مایل به سفید در فاصله 60 سال نوری از زمین است که با قدر 5.5+ در آسمان می درخشد. ستاره تنها 0.2 درجه از دایره البروج فاصله دارد و خورشید، ماه و گاهی سیارات از مقابل آن عبور می کنند. در سال 1930، کلاید تامبا سیاره کوتوله پلوتو را در فاصله 0.5 درجه از ستاره مرکزی کشف کرد. این ستاره برای محاسبه شکل و ابعاد سیارک هایی که از کنار آن می گذرند به دلیل قرار گرفتن آنها در مدار منظومه شمسی استفاده می شود.

ستاره مرکزی در 1.1 میلیون سال آینده به 6.7 سال نوری از خورشید خواهد رسید.

اجرام غیر ستاره ای

خوشه ستاره ای باز M35

مسیه 35 یا M35، یک خوشه ستاره ای باز در صورت فلکی دو قطبی است که 2800 سال نوری از زمین فاصله دارد. این خوشه به اندازه یک ماه کامل در آسمان است. قدر کل آن 5.3+ است و با چشم غیرمسلح در آسمان تاریک قابل مشاهده است.

ستاره های آبی سمت چپ مرکز تصویر متعلق به خوشه M35 هستند.

سحابی اسکیمو (NGC 2392)

سحابی اسکیمو یک سحابی سیاره ای دوقطبی است. نام آن به دلیل ظاهر آن است که شبیه سر اسکیمو با کلاه خز است. این سحابی از لایه های لایه بیرونی ستارگان خورشید مانندی تشکیل شده است که در پایان عمر ستاره توسط بادهای شدید به فضا پرتاب می شوند. این سحابی برای اولین بار توسط ویلیام هرشل، ستاره شناس مشهور انگلیسی و کاشف سیاره اورانوس، در سال 1787 کشف شد.

بارش شهابی دوقلو

بارش شهابی دوقلو یکی از سنگین ترین بارش های شهابی هر سال است. مرکز این بارش در آسمان صورت فلکی دو بعدی است و همه ساله در شب بیست و سوم یا بیست و چهارم آذر ماه به اوج فعالیت خود می رسد. اگر از فاصله دور از آلودگی نوری نگاه کنید، حدود 120 شهاب در ساعت می بینید.

شهاب های این بارش از برخورد ذرات به جا مانده از سیارک «3200 فایتون» با جو زمین تشکیل شده اند. این سیارک هر 1.4 سال یکبار به دور خورشید می چرخد ​​و به همین دلیل ذرات تشکیل دهنده بارش شهابی به سرعت جایگزین می شوند و نرخ ساعتی شهاب ها (ZHR) تقریبا ثابت می ماند. ذرات به جا مانده از سیارک فایتون بزرگتر از رگبارهای شهابی دیگر هستند و همچنین با سرعت کمتری نسبت به سایر بارش ها بر جو زمین تأثیر می گذارند. این دو عامل شهاب‌های جوزا را درخشان‌تر و کندتر می‌کنند و دیدن آن‌ها را آسان‌تر می‌کنند.

---

اگر به مقالات راهنمای رصد آسمان شب علاقه دارید، نظرات خود را در مورد بهبود آن با زومیت به اشتراک بگذارید.